Stan Nieuwenhuis over zijn werk Cycles en zijn band met Buizingen

Tijdens het Belgische Brassband kampioenschap verraste Brassband Buizingen met het keuzewerk Cycles van Stan Nieuwenhuis. Na het verplichte werk REwrite RElapse van 2018 is dit opnieuw een groot en intrigerend werk van deze componist. CU Brass sprak met Stan over Cycles en zijn band met Buizingen en haar dirigent Harmen Vanhoorne.

Is Cycles voor deze gelegenheid geschreven of bestond het werk al?
"Cycles is het resultaat van een compositieopdracht van de Zwitserse band L’Ensemble de Cuivres Jurassien in 2014. Die band en dirigent Blaise Héritier zijn een droom om als componist mee samen te werken. Blaise is op zoek naar interessante en nieuwe muziek en is erg gepassioneerd om zijn muzikanten mee te nemen in dat verhaal. De band zocht een stuk waarmee ze zich konden onderscheiden van de andere bands, daar ben ik mee aan de slag gegaan. Het was de bedoeling om andere klanken uit een band te halen. Sinds de premiere op het Zwitsers kampioenschap in 2015 is Cycles niet meer gespeeld. Er was wel interesse maar voor sommige bands waren alle ruimtelijke effecten (off-stage orkest, muzikanten in de zaal, verschillende opstellingen op podium) een drempel. Een paar maanden geleden was Harmen Vanhoorne voor Buizingen op zoek naar een keuzewerk en de puzzel viel in elkaar met dit keuzewerk. Als componist is het altijd fijn om met dirigenten te werken die het lef hebben om uitdagingen aan te gaan en niet denken in termen van winnen of verliezen. Er worden in mijn ogen te veel slechte keuzes gemaakt door bands. Als de statistieken zeggen dat een werk een aantal keer het winnende keuzewerk was, dan is dat niet noodzakelijk het goede keuzewerk voor jouw band. Stel dat al die overwinningen op naam van de Cory Band staan? De kans is toch klein dat je jouw band daarmee kunt vergelijken."

Waar komt de inspiratie voor Cycles vandaan?
"Het beeld van licht aan het einde van de tunnel bij bijna doodservaringen fascineert me erg. Het verbindt ons (potentieel) laatste moment op aarde met onze geboorte. Ik kan het niet anders zien, dan als een verwijzing naar het geboorteproces. Deze cirkel en de nietigheid van ons bestaan als mens in een veel groter geheel van cyclische patronen doet nog steeds veel klankbeelden opborrelen bij mij."

Je werk wordt vaak vernieuwend genoemd. Je maakt gebruik van nieuwe mogelijkheden. Is dat een bewuste keuze? 
"Vernieuwend is relatief. Maar ik neem graag mijn ervaring uit popmuziek, muziektheater en sound engineering mee naar mijn muziek voor HaFaBra. Er zijn al heel veel parameters bepaald voor je aan een wedstrijdwerk voor brassband begint: lengte, specifiek niveau, orkestratie, enz. Daarnaast zijn er veel onuitgesproken verwachtingen over opbouw, solopassages en orkestratie. Het gevolg hiervan is dat het een gesloten wereldje dreigt te worden (of misschien zelfs al is) voor componisten die niet al die eisen, verwachtingen en gevoeligheden kennen. Uiteindelijk leidt dat tot een verarming op alle gebied en dat terwijl het uniek is om zo’n breed en groot publiek te bereiken met hedendaagse muziek. Vernieuwing heeft ook veel te maken met het referentiekader van waaruit je kijkt. In Cycles gebruik ik bijvoorbeeld een off-stage orkest. Dat is niets nieuw, Mahler was daar meer dan 100 jaar geleden al volop mee bezig en ook in de HaFaBra wereld is dat al vaker gedaan. Ik denk dat de perceptie van vernieuwing meer zit in het feit dat ik muziek schrijf die aan de technische eisen voldoet én het orkest op een onverwachte manier laat klinken door genres te mengen en technieken te gebruiken op mijn eigen manier."

Vertel eens iets over de totstandkoming van de uitvoering van Cycles door Buizingen. Heb je veel contact gehad met Harmen?
"Ik heb heel veel contact gehad met Harmen tijdens het repetitieproces over uitvoering en interpretatie. Ik geef dirigenten en muzikanten graag de vrijheid om te interpreteren wat er op papier staat, maar heb uiteraard wel mijn mening. Ik begrijp uit eigen ervaring natuurlijk heel goed wat de context van zo’n wedstrijd is en ik heb heel geduldig gewacht tot het einde van het proces om de muzikanten lastig te vallen met suggesties en aanpassingen over het uitvoeren van de ruimtelijke effecten."

De connectie met Brass Band Buizingen en Harmen Vanhoorne dateert al van veel eerder. Waar zijn de contacten/vriendschappen ontstaan?
"Ik heb Harmen leren kennen aan het kunsthumaniora van het Lemmensinstituut. Daar zaten we samen op internaat en dat schept al wel een band. Ik ben in die periode ook begonnen helemaal achteraan op de backrow bij Brassband Buizingen. Dat stond min of meer in de sterren geschreven, want ik heb van kleins af aan cornetles gekregen van Luc Vertommen. Ik tipte Harmen als goeie aanwinst voor de band bij Luc, maar Harmen had er eerst weinig oor naar. Brassbands vond hij toen niet bepaald interessant. Ik heb hem toch weten over te halen, vermoedelijk had dat veel te maken met dat we dan een avond buiten de weinig inspirerende internaatmuren konden doorbrengen.
Harmen heeft uiteindelijk toch zijn hart aan de brassband verloren en we hebben samen een jaar of 15 (meest van de tijd letterlijk naast elkaar) in Brassband Buizingen gespeeld. Ook naast de band deden we veel projecten samen, later op het conservatorium deden we samen vrijwel dagelijks onze inspeeloefeningen. We wilden niet onder doen voor de ander en maakten elkaar daarmee beter en we leerden elkaar feilloos aan te voelen op muzikaal gebied. In Buizingen, Exit_Brass! en recenter Doux weten we precies wat de ander gaat doen in ongeacht welke situatie.
Brassband Buizingen is ‘mijn' band. Ik heb er 15 jaar lang alles mogen leren over brassbands. Je zal me niet betrappen op brassband-hoppen, dus het deed veel pijn om de band door zwaar weer te zien gaan de afgelopen jaren. Het doet me dan ook goed om de band terug te zien ‘blinken’. Dat ik ze heb kunnen helpen met het keuzewerk is een grote eer."

Tenslotte, hoe ziet je agenda de komende tijd er uit? 
"De projecten waar ik de komende maanden mee bezig ben zijn niet zo zeer voor HaFaBra. Ik ben aan het werk met mijn muziek-dans-theatergezelschap Kopseer en heb tijd gepland om mezelf nog meer te verdiepen in muziek waarbij elektronische elementen helemaal kunnen versmelten met akoestische muziek. Daarnaast hebben we met Brassband Hombeek, waar ik dirigent ben, een erg drukke agenda: we hebben ons jaarlijks concert op 1 februari met Sophie Binet-Budelot als gastsoliste, spelen een galaconcert om de 125ste verjaardag van de band te vieren tijdens het weekend van het VOBK (dat de band ook organiseert) en in mei gaan we het 1ste vioolconcerto van Shostakovich uitvoeren waar ik zelf de transcriptie voor brassband voor zal maken."

Meer informatie over de muziek van Stan Nieuwenhuis vind je hier.
Een registratie van REwrite_RElapse door Brassband Willebroek.